Vai trò của tâm lý giao dịch

“Vào giây phút bạn rời xa các nguyên tắc cơ bản – dù đó là kỹ thuật phù hợp, đạo đức nghề nghiệp hay sự chuẩn bị về tinh thần - thì cũng chính là lúc lợi nhuận của bạn ngừng sinh sôi.”

-Michael Jordan

Rất dễ để tin rằng việc đầu tư phụ thuộc vào việc xác định đúng vị trí vào đúng thời điểm để biến các cơ hội thành tiền một cách hiệu quả, nhưng có nhiều yếu tố khác góp phần vào thành công khi đầu tư. Một trong những lĩnh vực thiết yếu nhất thường bị nhiều nhà đầu tư bỏ qua là tâm lý. Mỗi ngày trôi qua, chúng ta trải qua nhiều cảm xúc khác nhau, từ vui vẻ đến buồn chán hay giận dữ, v.v… Tuy nhiên, thành công trong giao dịch thường phụ thuộc vào việc loại bỏ yếu tố cảm xúc ra khỏi quá trình ra quyết định của chúng ta.

Thị trường không cảm xúc

Trước khi tìm hiểu sâu hơn vào lý do tại sao quản lý cảm xúc riêng của bạn đóng vai trò rất trọng, chúng ta cần phải hiểu được lý do tại sao thị trường không có bất cứ cảm xúc nào. Dù thắng hay thua, thị trường không quan tâm đến cảm giác của bạn. Tâm lý, hay cách thức những người tham gia thị trường cảm nhận về một loại tài sản cụ thể hay các điều kiện thị trường chung, là yếu tố kiểm soát giá và đà thị trường, nhưng bản thân thị trường cũng là một chủ thể vô tri vô giác, nó chỉ là điểm gặp gỡ của những người tham gia thị trường.

Tuy chúng ta thường có cảm giác là thị trường đi ngược với mong muốn của bạn sau khi bị thua lỗ hay thị trường tôn trọng ý kiến và quyết định của bạn sau một lần thắng, nhưng những nhận định này là hoàn toàn không đúng. Thị trường chỉ đem đến lợi ích cho những cá nhân tôn trọng đặc tính của nó, đó là không thể dự đoán được ngay cả khi có dấu hiệu khả thi nhất. Lý do giải thích cho tầm quan trọng khi lập kế hoạch cho tất cả những kết quả khả thi và xác định rủi ro-lợi nhuận đó là: bạn có thể phản ứng hiệu quả với những tình huống và hoàn cảnh khác nhau mà không bị ảnh hưởng bởi sự dao động tâm lý khi giao dịch.

Tuy chúng ta thường có cảm giác là thị trường đi ngược với mong muốn của bạn sau khi bị thua lỗ hay thị trường tôn trọng ý kiến và quyết định của bạn sau một lần thắng, nhưng những nhận định này là hoàn toàn không đúng. Thị trường chỉ đem đến lợi ích cho những cá nhân tôn trọng đặc tính của nó, đó là không thể dự đoán được ngay cả khi có dấu hiệu khả thi nhất. Lý do giải thích cho tầm quan trọng khi lập kế hoạch cho tất cả những kết quả khả thi và xác định rủi ro-lợi nhuận đó là: bạn có thể phản ứng hiệu quả với những tình huống và hoàn cảnh khác nhau mà không bị ảnh hưởng bởi sự dao động tâm lý khi giao dịch.

• Đăng ký tài khoản FXTM ngay hôm nay để khám phá tâm lý giao dịch của bạn

Duy trì thái độ trung lập khi gặp khủng hoảng

Tương tự như số 0 ở xe hơi, thái độ trung lập nghĩa là giữ vững lập trường, không do dự, một thái độ cảm xúc trung lập khi đầu tư là yếu tố thiết yếu để duy trì sự khách quan đưa ra quyết định và không có những phản ứng cực đoan.

Khi nói đến đầu tư, có 2 cảm xúc mà chúng ta dễ gặp nhất là sự tham lam và sợ hãi. Mỗi phản ứng cảm xúc này đều có thể khiến cho chiến lược đầu tư bị xáo trộn và gây ảnh hưởng đến hành vi trong tương lai, dẫn đến những lỗi không mong muốn.

Ví dụ với một giao dịch thành công. Thay vì chấp nhận lợi nhuận ở mức đã được xác định theo chiến lược thoát ban đầu trước khi giao dịch được mở, đôi lúc các nhà giao dịch sẽ bỏ qua chiến lược, để cho lòng tham lấn át quá trình đưa ra quyết định. Việc để cho các giao dịch hoạt động tiếp để kiếm thêm lợi nhuận có thể biến một giao dịch thành công thành một giao dịch thất bại, đi ngược lại với một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong đầu tư: bạn không thể để cho mình bị ảnh hưởng xấu khi kiếm lợi nhuận. Việc biến một giao dịch thành công thành một giao dịch thất bại còn đáng quan ngại hơn là lỗ vốn giao dịch; chuyện này cũng có thể dẫn đến hành vi không có kỷ luật trong tương lai.

Nói cách khác, nhiều nhà giao dịch đã gặp phải tình huống thua lỗ trước đây, do để cho giao dịch hoạt động vượt qua điểm thoát đã xác định trước và gây ra lỗ nặng hơn. Điều này thường khiến cho họ hy vọng, mong muốn và cầu nguyện giá sẽ đảo chiều, giúp biến giao dịch thất bại thành giao dịch thành công. Điều quan trọng nhất cần cân nhắc ở đây là thị trường không quan tâm đến cảm xúc của bạn. Chúng ta luôn muốn quay lại giao dịch vào một ngày khác, và việc không kiên trì với kế hoạch của chúng ta hoặc quan sát giới hạn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả giao dịch của chúng ta trong tương lai. Việc duy trì thái độ không cảm xúc giúp tăng tính kỷ luật, giúp những quyết định giao dịch của bạn luôn nằm trong ranh giới.

Nếu bạn thấy khó kiểm soát cảm xúc của mình khi giao dịch, đôi khi bạn nên để cho người khác làm những phần việc khó. Với FXTM Invest, người dùng sử dụng tài khoản ECN và ECN Zero có thể sao chép các nhà quản lý chiến lược thành công, giúp loại bỏ yếu tố quyết định theo cảm xúc ra khỏi phương trình của bạn.

Vượt qua những dao động cảm xúc

Các giao dịch thành công và thất bại có thể khiến cho cảm xúc của bạn dao động lên xuống không ngừng. Các giao dịch thành công có thể đem đến cho bạn cảm giác rằng quyết định của bạn không có sai lầm và là bằng chứng bào chữa cho quyết định không đúng đắn trong các giao dịch sau này. Tương tự, các giao dịch thất bại có thể đem đến cho bạn ấn tượng rằng bạn “cần phải thu hồi vốn” từ một thị trường vốn không nợ bạn thứ gì. Việc đóng một giao dịch có thể là do cảm xúc, nhưng điều quan trọng là lấy lại tâm lý ổn định trước khi bước vào một giao dịch mới.

Một biện pháp trung lập để đánh giá cơ hội giao dịch, đặt giới hạn và sau cùng là thực hiện chiến lược vào và thoát là yếu tố quan trọng nhất để có thể giao dịch thành công lâu dài. Khi chúng ta để cho cảm xúc định hướng chiến lược của mình, chúng ta càng khó có thể thoát khỏi những giao dịch thất bại hay nhận diện giao dịch thành công. Khi bạn cảm thấy mình đang đi lệch hướng do cảm xúc, điều tốt nhất nên làm là điều chỉnh lại, bằng cách tạm ngừng giao dịch hoặc bước ra khỏi giai đoạn này.

Cảm xúc khiến chúng ta khó có thể hành động khách quan. Đó là lý do vì sao kế hoạch giao dịch lại có vai trò quan trọng như vậy trong việc kiểm soát tâm lý và cảm xúc khi chúng ta giao dịch. Bằng cách tập trung hoàn toàn và có một cái nhìn rõ ràng, sự chuẩn bị phù hợp cũng như trạng thái cảm xúc trung lập, chúng ta có thể đảm bảo các điều kiện rủi ro-lợi nhuận của một giao dịch đem đến lợi ích cho chúng ta, bất kể kết quả giao dịch là gì.

• Tìm hiểu các công cụ của FXTM có thể hỗ trợ tâm lý giao dịch của bạn